ඉලක්ක

මූල්‍ය තුළින් වඩා යහපත් සංවර්ධිත ශ්‍රී ලංකාවක් නිර්මාණය කිරීම

1. ස්ථිරසාර මූල්‍ය කළමනාකරණය; ශ්‍රී ලංකාවේ සමාජයීය සහ ආර්ථික ප්‍රමුඛතාවන් තුළ සිදුවන ආයෝජනයන් දිරිගන්වන ආදායම්, සාධාරණ, වගකීම් සහගතව සහ ඵලදායී ආකාරයට උත්පාදනය කරන බවට සහ වැයකරන බවට සහතික වීම.
2. ප්‍රශස්ත ලෙස දිළිඳුකම අවම කිරීම; නූතන තාක්ෂණය භාවිතා කොට නිර්ණායක 50ක් ඔස්සේ, දුගී බවට හේතු හඳුනාගෙන සංවර්ධිත රටක් හා සමාන ප්‍රතිශතයක් දක්වා දුප්පත්කම පහළ දැමීමට ආයෝජන වෙන් කිරීම.
3. මානව ප්‍රාග්ධන සංවර්ධනය; උසස් තත්වයෙන් ප්‍රාථමික, ද්විතියික සහ තෘතියික අධ්‍යාපනය ලබාදීමට ප්‍රමුඛතාව ලබා දීමත්, පාසල් අධ්‍යාපනය හමාර කරන ශිෂ්‍යයින්ගෙන් 50%ක් රාජ්‍ය හා පුද්ගලික විශ්ව විද්‍යාලවලට ඇතුලත්වන බවට සහතික වීමත්, තාක්ෂණික හා වෘත්තිමය පුහුණුව (TVET) සන්නාමකරණයකට ලක්කොට ගුණාත්මකභාවය ඉහළ දමා වාර්ශික සිසුන් 360,000න් 40% ඇතුලත් කරගැනීමට සහතික වීමත්, මෙමඟින් නුපුහුණු ශ්‍රමබලකායට වැටෙන ශිෂ්‍ය සංඛ්‍යාවක 10%කට සීමා කිරීම.
4. ප්‍රශස්ථ සමාජ ප්‍රතිපත්ති රාමුව; රටෙහි සියලූ පුරවැසියන්ට සම අවස්ථා ලැබීම ප්‍රවර්ධනය කිරීමට ආණ්ඩුව විසින් ගනු ලබන පරිශ්‍රමයන්ට සහයෝගය ලබාදී, රැකියා ප්‍රවර්ධනය කිරීම, කෘෂිකාර්මික අංශය පරිණාමනයට ලක්කිරීම (ගොවීන්ගේ කෘෂිකාර්මික ඵලදායිතාව ඉහළ නැංවීම තුළින් ගෘහස්ත ආදායම ඉහළ නැංවීම, වසර පුරා ආරක්ෂාකාරී පෝෂ්‍යදායි ආහාර වේලක් සමානව පරිභෝජනය කිරීම සහ කෘෂිකර්මාන්තයේ යෙදෙන කාන්තාවන් සවිබල ගැන්වීමද ඇතුලත්ව) සහ ආර්ථික සංවර්ධනය.
5. සියලූ අංශ ඇතුළත් තිරසාර ආර්ථික සංවර්ධනය - ශක්තිමත්, දිගු කාලීන සහ පිරිසිදු ආර්ථික වර්ධනයක් සඳහා අත්‍යාවශ්‍යවන වාතාවරණයක් නිර්මාණය කිරීමත්, මෙමඟින් ශ්‍රී ලංකාවේ ජීවන තත්වය සහ යහපැවැත්ම ඉහළ නැංවීම.

ශ්‍රී ලංකාවේ වාර්ෂික ජනගහන වර්ධන වේගය දළ වශයෙන් 190,000 කි. එබැවින් වර්තමාන ආර්ථික තත්වය පවත්වාගෙන යාම සඳහා පමණක් වර්ෂයකට අතිරේක රැකියා 62,400 ක් උත්පාදනය කිරීම අත්‍යාවශ්‍ය වේ.

(මූලාශ්‍රය: Jobless Growth, World Bank, 2018)

‘ඕකුන්ගේ නියමය ‘ (‘Okun’s law) අනුව සේවා නියුක්ති අනුපාතිකයේ සිදුවන සෑම 1%ක අඩුවීමකදීම, දළ දේශීය නිෂ්පාදනය 3%කින් ඉහළ යන බව සඳහන් වේ.>

විරැකියාව අඩු කිරීම සඳහා දිස්ත්‍රික්ක මට්ටමෙන් රැකියා උත්පාදන සැලසුමක් බිහිකර එය ක්‍රියාවට නැංවිය යුතු වේ. මෙම වැඩසටහන මාසිකව අධීක්ෂණය කළ යුතු අතර, පුද්ගලික අංශයේ ආයෝජනවලට ආණ්ඩුව සහය දැක්විය යුතු වේ.

'ලැෆර් වක්‍රය' මඟින් බදු අනුපාත සහ එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස රජයේ අදායම් මට්ටම් අතර සම්බන්ධතාවය නිරූපනය කෙරේ. බදු අය කළ හැකි ආදායම් නම්‍යතාවය පිළිබඳ සංකල්පය එය විඳහා දක්වයි. එනම් බදු අනුපාතයේ වෙනස් වීම් වලට ප්‍රතිචාර වශයෙන් බදු අය කළ හැකි ආදායම් වෙන්ස් වීම.

වර්තමානයේදී රට තුළට ආයෝජන හිඟ වීමට ප්‍රධානතම හේතුවක් වන්නේ වැරදි බදු අනුපාතයන් නිසා අප හා තරඟ කරන රටවලට වඩා ඉහළ අගයක් මූලික වශයෙන් ආයෝජකයින්ගෙන් ගැනීම තුළින් ආයෝජන අධෛර්යමත් වීමෙනි.

එබැවින් රට තුළට කළ හැකි උපරිම ආයෝජන ආකර්ෂණය කර ගැනීම සඳහා ආදායම් පරිමකරණ ලක්ෂයේ පවත්වාගැනීම අවශ්‍ය වේ.

බදු සහ රේගු ප්‍රතිපත්තිවල වෙනස් කම් සිදුකිරීම මඟින් ග්‍රීන්ෆීල්ඩ් (Greenfield) සහ බ්‍රවුන්ෆීල්ඩ් (Brownfield), දේශීය සහ විදේශීය ඝෘජු ආයෝජන නැංවිය හැකිය. එමඟින් ආර්ථික වර්ධනයද දිස්ත්‍රික්ක මට්ටටමේ රැකියා උත්පාදනයද, භාණ්ඩ හා සේවා අපනයනයද වර්ධනය වේ.

*ආදායම් බදු (සෘජු බදු)

---

ක්‍රියාකාරී සැලැස්ම

ගතවූ වසර 14 ක කාලය තුළ සමුච්චිත පදනමක් මත රජයේ සෘජු බදු ආදායම රු. බිලියන 2,481 ක් වූ අතර රුපියල අවප්‍රමාණ වීම හේතුවෙන් අතිරේක ගෙවීමක් ලෙස රු. බිලියන 2,405ක් වැය වී ඇති අතර විදේශ ණය ගැනීම් පසුගිය වසර වන විට රු. බිලියන 5,959කි. එබැවින් 2%-3% ඉක්මවා රුපියල අවප්‍රමාණය වීම නැවැත්වීම සඳහා සෘජු බදු ආදායම නොසලකා ආයෝජන, විශේෂයෙන්ම සෘජු විදෙස් ආයෝජන ගෙන ඒම සහ, අපනයන වැඩි කිරීම අත්‍යාවශ්‍ය වේ.

දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුව ට සම්බන්ධිත ප්‍රතිපත්ති

2018 වසරේ සමස්ත රාජ්‍ය ආදායම රු. බිලියන 1,909 ක් විය. බදු පැහැර හැරීම් අධීක්ෂණය සඳහා රේගුව මෙන්ම දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුවට ද කෘත්‍රිම බුද්ධිය (Artificial Intelligence -AI) මත පදනම් වූ අධීක්ෂණ ක්‍රමයක් හඳුන්වා දිය යුතුය. (ස්විට්සර්ලන්තයට IBM Watson හඳුන්වා දීමෙන් පසු රේගුවේ බදු ආදායම 10%කින් වැඩි විය) මඟින් අතිරේක ලෙස රුපියල් බිලියන 287 ක ආදායමක් උත්පාදනය කරමින් රාජ්‍ය ආදායම 15%කින් ඉහළ යනු ඇත.

1. පහත දැක්වෙන කර්මාන්තයන්හි වත්මන් සමාගම් බදු අනුපාතය එම මට්ටමින්ම පවත්වාගෙන ගැනීම;
   • මූල්‍ය සේවා - (රක්ෂණ සහ විශ්‍රාම අරමුදල් හැර )
   • තොග වෙළඳාම - (මෝටර් රථ වාහන සහ යතුරුපැදි හැර)
   • දුම්කොළ නිෂ්පාදන නිපැදවීම
   • විදුලි සන්දේශ
   • ඔට්ටු ඇල්ලීම සහ සූදු ‍ව්‍යාපාර

වත්මන් ලාභාංශ බදු අනුපාතය සහ ප්‍රාග්ධන ලාභ බදු අනුපාතය 0% දක්වා අඩු කිරීම
(මෙය අතිරේක රැකියා උත්පාදනය සඳහා උපකාර වනු ඇත).

2. පහත දැක්වෙන වත්මන් සමාගම් බදු අනුපාතය 0% දක්වා අඩු කිරීම සහ නව ව්‍යාපාර සඳහා ඉදිරි වසර 25 ක කාලයකට අඩු කළ බදු ප්‍රතිශතයකින් යුතු ආයෝජන මණ්ඩල ගිවිසුම් සහතික කිරීම.
   • අධ්‍යාපනය
   • තොරතුරු සේවා ක්‍රියාකාරකම්
     (ව්‍යාපාර කාර්යාවලිය තෙවන පාර්ශවයකට ලබාදීම (BPO), තොරතුරු සම්බන්ධ ව්‍යාපාර කාර්යාවලි තෙවන පාර්ශවයකට ලබාදීම (KPO), හොස්ටින්, දත්ත සැකසුම් සේවාවන් හා ඒ හා සබැඳි ක්‍රියාකාරකම්, web portals, news syndicates සහ ජනමාධ්‍ය සඳහා අවශ්‍ය පුවත්, ඡායාරූප සහ විවිධාංග සැපයීමේ ප්‍රවෘත්ති ආයතනමය ක්‍රියාකාරකම්, පරිගණක පදනම් කරගත් දුරකථන තොරතුරු සේවාවන්, කොන්ත්‍රාත් පදනම මත හෝ නිදහස් පදනම මත සිදුකරන තොරතුරු සෝදිසි කිරීමේ සේවාවන් සහ පුවත් නිස්සාරණ සේවාවන් (news clipping services) , පුවත්පත් නිස්සාරණ සේවාවන් (press clipping services) සහ සෙසු ඩිජිටල් සේවා)
   • මානව සෞඛ්‍ය ක්‍රියාකාරකම්
   • ගුවන් ගමනාගමන
   • මෝටර් රථවාහන, ට්‍රේලර් සහ අර්ධ ට්‍රේලර් නිෂ්පාදනය
   • කසළ එක්රැස් කිරීම, පිරිපහදුව සහ බැහැර කිරීමේ ක්‍රියාකාරකම්, අමුද්‍රව්‍ය ප්‍රතිජනනය
   • ජලය එක්රැස් කිරීම, පිළියම් කිරීම සහ සැපයීම
   • මළාපවාහනය
   • වෙනත් ගමනාගමන මෙවලම් නිෂ්පාදනය
   • ධීවර කර්මාන්තය සහ ජලජ ජීවී වගාව
   • පිළියම්කරණ ක්‍රියාකාරකම් සහ වෙනත් කසළ කළමනාකරණ සේවාවන්
3. ඉහත සඳහන් 1. සහ 2. යටතේ නොමැති, දැනට පවත්වාගෙන යන ව්‍යාපාර සඳහා වත්මන් සමාගම් බදු අනුපාතය 12% දක්වා අඩු කිරීම
4. ඉහත සඳහන් 1. සහ 2. යටතේ නොමැති, දැනට පවත්වාගෙන යන ව්‍යාපාර සඳහා වත්මන් සමාගම් බදු අනුපාතය 12% දක්වා අඩු කිරීම සහ සියලුම අංශ (බස්නාහිර පළාත) සඳහා ඉදිරි වසර 25 ක කාලයකට අඩු කළ බදු අනුපාතයක් හඳුන්වා දීම, සෙසු පළාත් 8 සඳහා මෙහිදී 80%ක් ලබා දීම. මේ අනුව බලාත්මක වන බදු අනුපාතය 2.4% කි (මෙය අතිරේක වශයෙන් ග්‍රාමීය, දිස්ත්‍රික් මට්ටමේ රැකියා උත්පාදනයට උදව් වනු ඇත).
5. උපයන විට බදු අනුපාතය 12% අය කරනු ඇත්තේ රු. 500,000 ක මාසික ආදායම් සීමාවක ආරම්භයේදී ය.

ශ්‍රී ලංකා රේගුව ට සම්බන්ධිත ප්‍රතිපත්ති

රේගුවේ දැනට පවත්නා HS කේත (සය අංකිත) 7,162 අතරින් රේගු ආදායමෙන් 90%ක් උත්පාදනය වන්නේ HS කේත 500 ක් තුළිනි. රේගු ආදායමෙන් 90%ක් උපයා දෙන මෙකී HS කේත 500 සඳහා බදු ව්‍යූහය මැලේසියාව, තායිලන්තය සහ ඉන්දියාව අනුගමනය කරමින් ප්‍රතිව්‍යූහගත කළ යුතුය (මෙය දේශීය කර්මාන්ත සහ අතිරේක රැකියා නිර්මාණයට දායක වනු ඇත). මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස රේගු ආදායම 10%කින් ඉහළ නැංවිය හැකි වේ.

රජයේ ප්‍රාග්ධන ආයෝජන

රජයේ ප්‍රාග්ධන ආයෝජන, මහජන ආයෝජන වැඩසටහන (PIP) ලෙසද හැඳින්වේ, මෙහි ප්‍රතිලාභ ශ්‍රී ලාංකික පරම්පරා ගණනාවකට විහිදෙන බැවින් ප්‍රමාණයකට ණය ගැනුම් හරහා ඒවා ගෙවීම වඩා සාධාරණ සහ කාර්යක්ශම වේ.

මුල්‍ය විනය ඇති කිරීමට සහ වත්මන් සහ අනාගත පරම්පරාවන්ට වඩාත් සමානාත්මතාවයෙන් යුතුව මුල්‍ය කොටස් බෙදීයෑමට උපකාරී වන ලෙස මුදල් ණයට ගැනීම වගකීම් සහගත ලෙස තිරසාර පදනමකින් යුතුව සිදුකෙරනු ඇත.

රජයේ පුනරාවර්තන වියදම්

ප්‍රශස්ත ලෙස දිළිඳුකම අවම කිරීම, ප්‍රාථමික, ද්විතියික සහ තෘතියික, විශ්ව විද්‍යාල, තාක්ෂණික සහ වෘත්තීය පුහුණ (TVET) අධ්‍යාපනය අත්‍යාවශ්‍ය වියදම් ලෙස හඳුනා ගැනේ.

වර්තමානයේ ශ්‍රී ලංකාව මෙකී පුනරාවර්තීය වියදම්වලින් ඇතැමකට අරමුදල් සොයාගැනීමේ පහසු මාර්ගය ලෙස ණය ගැනීම්වලට යොමු වී ඇත. මෙය දීර්ඝකාලීනව පරමාදර්ශී නොවන්නේ අද දිනයේ අවශ්‍යතාවයන් සඳහා ණය බර අනාගත පරම්පරා වෙත විතැන් වන බැවිනි. මේ සම්බන්ධව වඩාත් සාධාරණ සහ වඩා ස්ථිරසාර ප්‍රවේශයක් වන්නේ පුනරාවර්තීය ආදායම හරහා පුනරාවර්තීය වියදම් ආවරණය කර ගැනීමයි. මේ බැවින් අපගේ බදු ක්‍රමය ප්‍රත්‍යාස්ථිතීය ලෙස පවත්වාගෙන යාම පිණිස එය නිරන්තරයෙන් සමාලෝචනය කළ යුතු වේ.

ශ්‍රී ලංකාව සඳහා අනාගත ප්‍රතිපත්ති සහ ක්‍රමෝපායික සැලසුම්කරණය

මුදල් සහ සැලසුම්කරණ අමාත්‍යාංශය වෙත ශ්‍රී ලංකාව සඳහා අනාගත ප්‍රතිපත්ති සහ ක්‍රමෝපාය සැලසුම්කරණයේ වගකීම පැවරිය යුතු වේ.

අයවැය මඟින් යෝජනා කරන ඕනෑම ප්‍රතිපත්තියක්, මුදල් අමාත්‍යාංශයට වලංගු කිරීම සඳහා භවිතා කළ හැකි ආර්ථික විශ්ලේෂණයක් සහිත විය යුතු වේ.

අයවැය පොරොන්දුවල ප්‍රගතිය නිරීක්ෂා කිරීම සඳහා කළමනාකරණ තොරතුරු පද්ධතියක් (Management Information System - MIS) ක්‍රියාත්මක කිරීම.

රජයේ වත්කම් සහ සම්පත් උපරිම ලෙස භවිතා කිරීම අධීක්ෂණය කිරීම සහ සහතික කිරීම සඳහා වත්කම් කළමනාකරණ පද්ධතියක් ක්‍රියාත්මක කිරීම.